Madde Bağımlılığı
Olgu
- 18 yaşında erkek,
- Lise son sınıfta okuyor.
- Ailesi tarafından sessiz ve içe kapanık olduğunu, son dönemde ders başarısının düştüğü, sosyal aktiviteler katılmadığı, zaman zaman derslerden kaçan bir öğrenci olarak tarif ediliyor. Çoğu zamanını evin dışında geçirir, evde olduğunda odasına kapanır, ailesiyle olduğunda ise sık sık tartışıp, yalan söylermiş
- Aile, oğullarındaki bu davranış değişikliklerini görünce bir ihtimal de olsa madde kullanabileceğini düşündüğünü anlatıyor.
- Hastaneye getirilen gencin idrar tahlili sonrasında esrar kullandığı tesbit edildi.
TANI
Aşağıdakilerden en az ikisiyle kendini gösteren, klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya veya işlevsellikte düşmeye yol açan, sorunlu bir madde kullanımı;
- Çoğu kez istendiğinden daha büyük ölçüde ya da daha uzun süreli olarak madde alınması,
- Madde kullanımını bırakmak ya da denetlemek için sürekli istek ve boşa çıkan çaba görülmesi,
- Madde elde etmek, kullanmak ya da denetim altında tutmak için sürekli bir istek ya da sonuç vermeyen çabalar sergilenmesi,
- Kişinin madde kullanmaya içinin gitmesi, madde kullanmak için çok büyük bir istek duyması ya da kendini zorlanmış hissetmesi,
- İşte, okulda ya da evdeki konumunun gereği olan başlıca yükümlülüklerini yerine getirememe ile sonuçlanan yineleyici madde kullanımını sürdürmesi,
- Maddenin etkilerinin neden olduğu ya da alevlendirdiği, sürekli ya da yineleyici toplumsal ya da kişilerarası sorunlar olmasına karşın madde kullanımına devam edilmesi,
- Madde kullanımından ötürü önemli birtakım toplumsal faaliyetlerin, işle ilgili etkinliklerin ya da eğlenme dinlenme etkinliklerinin bırakılması ya da azaltılması,
- Yineleyici bir biçimde, tehlikeli olabilecek durumlarda madde kullanmaya devam edilmesi,
- Büyük bir olasılıkla maddenin neden olduğu ya da alevlendirdiği sürekli ya da yineleyici bedensel ya da ruhsal bir sorunu olduğu bilgisine karşın madde kullanımının sürdürülmesi,
- Tolerans gelişmiş olması (tekrar kullanımlardan sonra maddenin etkisinin giderek azalması ya da aynı etkiyi elde etmek için giderek artan dozda madde kullanımı),
- Yoksunluk gelişmiş olması.
Erken Tanı
- Madde kullanım bozukluğu olan kişilerde aşağıdaki davranış değişikleri görülebilir.
- Arkadaş çevresi değişir.
- Aile ilişkileri azalır, odasında yalnız kalmayı tercih eder.
- Okul başarısı düşer ve okula devamı azalır.
- Daha fazla para harcamaya başlar.
- Hiçbir şeye ilgi duymamaya başlar ve her şeyden uzak kalmayı tercih eder.
- Gün içinde bazen neşeli ve sakin, bazen öfkeli ve saldırgan davranışlar sergilediği gözlenir.
- Bitkinlik, dalgınlık, uyku bozuklukları, konuşma güçlüğü, burun akıntısı, titreme, terleme, gözde kanlanma, kabızlık, ishal, yürüme güçlüğü gibi fiziksel belirtiler görülebilir.
Ancak unutmamalıdır ki bu belirtilerin sürekliliği ve nedenlerinin iyi gözlenmesi çok önemlidir.
TEDAVİ
Bu hastalıkta erken teşhis tedavi açısından çok önemlidir. Madde kullanım bozukluğunun tedavisinde hastanın farkındalık düzeyi çok önemlidir.
Tedavinin Aşamaları:
1. İzolasyon dönemi : Madde kullanımı olanların tedavi edilebileceği özel bir kliniğe yatırılır.
2. Detoksifikasyon (arındırma) dönemi : Kullanılan madde tamamen kesilir ve yerine daha düşük fiziksel bağımlılık oluşturan bir madde verilir veya yoksunluk sendromunun hafif geçmesini temin edecek bazı sakinleştirici ilaçlar verilerek vücudun maddeden arınması sağlanır.
3. Rehabilitasyon dönemi : Madde kullanımına neden olan veya zemin hazırlayan psikolojik ve sosyal problemlerin çözülmesine çalışılır. Bu dönem yıllarca sürebilir.
Tedavide Kullanılan Yöntemler
- Bireysel Psikoterapi
- Grup Terapileri
- İlaç Tedavisi
- Aile eğitimleri